Zelfzorgvaardigheden zoals eten, toiletgebruik en aankleden, zijn basisvaardigheden die nodig zijn voor de zelfstandigheid en de voorbereiding op school van jonge kinderen. Ouders spelen hierin een sleutelrol via hun opvoedstijl. Een positieve, democratische opvoeding (autoritatief) bevordert zelfzorgvaardigheden, terwijl autoritaire of inconsistente stijlen deze kunnen belemmeren. Tegelijkertijd blijken de executieve functies (EF) van kinderen – zoals werkgeheugen, flexibiliteit en impulsbeheersing – ook van invloed op hun zelfzorg. Kinderen met sterk ontwikkelde EF kunnen beter omgaan met minder optimale opvoedstijlen en behalen alsnog goede zelfzorgvaardigheden-resultaten. Ondanks bewijs voor de invloed van opvoedstijl op zelfzorgvaardigheden, is er weinig onderzoek dat kijkt naar hoe verschillende opvoedstijlen en EF samenhangen met zelfzorgvaardigheden. Dit onderzoek wil deze leemte vullen en kijkt naar twee hypothesen: (1) autoritatieve opvoeding hangt positief samen met zelfzorgvaardigheden en met andere stijlen juist negatief, en (2) EF speelt een modererende rol in deze relatie – vooral bij kinderen met hoge EF. Het doel is ouders inzicht te geven in hoe de combinatie van hun opvoedstijl en het cognitieve profiel van hun kind de ontwikkeling van zelfzorgvaardigheden beïnvloedt.
In dit onderzoek werden 482 Chinese kinderen (2–7 jaar) uit 10 willekeurig geselecteerde kleuterscholen onderzocht. Ouders vulden online vragenlijsten in over opvoedstijl en zelfzorgvaardigheden, terwijl kinderen tests uitvoerden om hun EF te meten. De opvoedstijl werd gemeten met een gevalideerde vragenlijst (vijf stijlen), en zelfzorgvaardigheden met een oudervragenlijst over dagelijkse vaardigheden. EF werd getest via drie taken: Stroop (impulscontrole), cijferreeksen (werkgeheugen) en kaartclassificatie (cognitieve flexibiliteit). Alle meetinstrumenten hadden goede betrouwbaarheid en validiteit.
De resultaten uit dit onderzoek tonen aan dat een democratische opvoedstijl positief samenhangt met de zelfzorgvaardigheden van jonge kinderen, terwijl andere stijlen (overbescherming, autoritair, permissief en inconsistent) negatieve effecten hebben. Kinderen van democratische ouders krijgen meer ruimte en kansen om zelfstandigheid te oefenen. De invloed van opvoedstijl op zelfzorgvaardigheden wordt deels gemodereerd door de EF van het kind: bij kinderen met hoge EF versterken democratische stijlen zelfzorgvaardigheden, terwijl overbescherming en permissieve stijlen juist nadelig werken. Kinderen met hoge EF zijn in staat tot meer zelfstandigheid, maar juist in onvoldoende stimulerende opvoedomgevingen (zoals bij overbeschermende ouders) benutten zij die potentie niet optimaal. Ondanks beperkingen (zoals het cross-sectionele design en zelfrapportage) levert dit onderzoek een waardevolle bijdrage aan het inzicht in hoe opvoeding en cognitieve vaardigheden samen de ontwikkeling van zelfzorg beïnvloeden.
