Dit artikel geeft de resultaten weer van de ervaringen van deelnemers aan ‘risk reframing’ sessies. Dit zijn bijeenkomsten met voornamelijk ouders van schoolkinderen, in voorbereiding op het aanpassen van het schoolplein waarbij er meer mogelijkheden voor risicovol spelen worden gecreëerd. Deze studie is onderdeel van het Sydney Playground Project, gericht op het faciliteren en stimuleren van risicovol spelen waarbij in alle fasen de ervaringen van betrokkenen worden onderzocht. De interventie die op het schoolplein werd ingebracht, was de verstrekking van ‘loose parts’ en kringloopmaterialen, zoals dozen, kratten en banden. Kinderen kunnen hier tijdens de pauzes mee spelen zoals zij zelf willen. Het gebruik van deze materialen door de kinderen kan vragen oproepen over risico’s: Wat als iemand zich bezeert? Hoe zouden ouders reageren als dit gebeurt? Welk effect heeft dit op het toezicht door volwassenen op het schoolplein? De kans dat kinderen iets zou overkomen is klein, maar de angst van een paar ouders zou genoeg onzekerheid en ongemak creëren bij de deelnemende scholen dat de uitvoering van het project in het geding zou kunnen komen. Het succes van de interventie hangt dus voor een belangrijk deel af van de acceptatie van ouders van een bepaalde mate van risico wetende dat risicovol spelen kinderen veel oplevert in plezier en ontwikkeling.
Het doel van de risk reframing sessies was dus om de houding ten opzichte van risico te veranderen van mogelijk negatief naar positief. Hiermee zou het spelen met loose parts meer draagvlak krijgen en er tevens voor kunnen zorgen dat risicovol spelen buiten schooltijd gestimuleerd wordt. Ouders namen deel aan bijeenkomsten met ‘leertaken’ om hun blik te verruimen naar de kansen die risico’s geven, de nadelen én de voordelen en de waarde van spelen met onzekere uitkomst voor kinderen. Speelse taken werden uitgevoerd door de deelnemers, waarbij ook eigen speelervaringen uit de kindertijd worden uitgewisseld. En waarbij de automatische reflex om risico als gevaar te zien ter discussie wordt gesteld.
Negen scholen namen deel aan het onderzoek, waarbij er 150 deelnemers waren aan de risk reframing sessies, voornamelijk ouders, maar ook een aantal leerkrachten en vrijwilligers. De ouders waren merendeels moeders, en ouders van kinderen die ook in het loose parts onderzoek geobserveerd werden. De sessie van twee uur was genaamd “Kansen voor Avontuur” en werd per school uitgevoerd met een groep van 12-24 deelnemers die tijdens de sessie in subgroepjes uiteen gingen. Bij deze groepjes zaten naast ouders ook altijd iemand van de school zodat beide perspectieven meegenomen werden en uitgewisseld konden worden. De bijeenkomst startte met het invullen van een korte vragenlijst door de deelnemers, vervolgens was er een inleiding over het speelproject en een uitleg van risico als onzekerheid en/of als uitdaging. Hierna volgden zeven taken zoals: Wat wil je voor je kind? Welke speelervaring is je bijgebleven? en Wat speelt jouw kind graag? Tevens worden filmpjes besproken waarin overbescherming van ouders en risicovol spelen passend bij de leeftijd aan de orde komt.
De discussies tijdens de bijeenkomsten zijn opgenomen, evaluatieformulieren van de deelnemers en ‘field notes’ zijn uitgeschreven, samengevat en daarna geanalyseerd. Deelnemers waren toegewijd in de taken, afwisselend serieus en ook speels, wilden vaak meer tijd dan gepland voor onderlinge discussie en het uitwisselen van ervaringen met hun eigen kinderen. Het ‘reframen ‘van risico slaagde op diverse manieren. De interventie zorgde ervoor dat de automatische beschermende reactie op risico verminderde en dat men zich bewust werd van de mogelijkheid van andere reacties. En dat men hiervoor de tijd mag nemen. Het ‘Aha!’-moment bij veel ouders was dat risicovol spelen bijdraagt aan de versterking van veel eigenschappen die ouders wensen voor hun kinderen, zoals veerkracht en zelfvertrouwen. Het uitwisselen en bediscussiëren van ervaringen en meningen werd als zeer waardevol ervaren. Daarmee draagt dit onderzoek bij aan bij het vinden van de juiste balans tussen een negatief en positief beeld van risico, angst en moed, snel en langzaam denken, en de nadelen en voordelen van risicovol spelen, zowel voor ouders als professionals als voor kinderen zelf. Risk reframing sessies kunnen in settingen waar kinderen spelen, zoals de kinderopvang een waardevol instrument zijn om ouders mee te nemen in beleid en praktijk van het ondersteunen en faciliteren van risicovol spelen door kinderen. Ouderavonden zijn vaak vooral gericht op het informeren, terwijl met deze sessies discussie plaatsvindt en bewustwording en begrip ontstaat.
Niehues, A. N., Bundy, A., Broom, A., Tranter, P., Ragen, J., & Engelen, L. (2013). Everyday uncertainties: reframing perceptions of risk in outdoor free play. Journal of Adventure Education & Outdoor Learning, 13(3), 223-237.
Vrij downloadbaar via Researchgate: https://www.researchgate.net/publication/271992507_Everyday_uncertainties_Reframing_adults'_perceptions_of_risk_in_children's_outdoor_free_play_Journal_of_Adventure_Education_and_Outdoor_Learning
