In dit onderzoek is nagegaan wat precies de werkzame factoren van de professionalisering met Alert4you zijn en welke elementen er vooral toe doen. Het onderzoek maakt deel uit van het onderzoeksprogramma Kwaliteit Kinderopvang, thema ‘Effectieve interventies gericht op de professionalisering van medewerkers in de kinderopvang’, van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) en ZonMw, de Nederlandse organisatie voor gezondheidsonderzoek en zorginnovatie.
Onderzoeksvragen
Het onderzoek is gericht op het beantwoorden van de volgende onderzoeksvragen:
1) Welke vormen van samenwerking kent Alert4you, wat zijn de achterliggende veronderstellingen en wat zijn de potentieel werkzame factoren?
2) Draagt Alert4you in de ogen van de beroepsbeoefenaren (pedagogisch medewerkers, jeugdzorgmedewerkers en jeugdverpleegkundigen) bij aan groei van competenties en professionalisering van de pedagogisch medewerkers?
3) In hoeverre kan de waargenomen groei in competenties en professionalisering toegeschreven worden aan Alert4you?
4) Wat zijn de ervaringen van ouders in de samenwerking met pedagogisch medewerkers rond vroegsignalering en begeleiding?
Literatuuronderzoek, interviews, focusgroepen en surveys
De analyse is gebaseerd op een literatuurstudie en gesprekken met sleutelpersonen. Ook zijn groepsgesprekken gevoerd met betrokkenen van drie gemeenten. Voor het in beeld brengen van de werkzame factoren in hun onderlinge samenhang is de methode van de verklarende evaluatie gebruikt, een methode afkomstig uit beleidsevaluatieonderzoek. De Alert4you-projecten zijn geanalyseerd vanuit de vraag: wat werkt voor wie, in welke context en waardoor? De redeneringen achter de veronderstelde werkzame factoren werden geëxpliciteerd en vervolgens in de praktijk getoetst door middel van een vragenlijst onder pedagogisch medewerkers, jeugdzorgprofessionals en interviews met ouders.
Bevindingen
De manier van werken binnen Alert4you, en het coachen van pedagogisch medewerkers door jeugdzorgexpers blijkt effectief. Pedagogisch medewerkers, jeugdhulpdeskundigen en jeugdverpleegkundigen zien dat sprake is van groei op de kerncompetenties waar pedagogisch medewerkers over moeten beschikken: kennis van de ontwikkeling, omgaan met opvallend gedrag, hulp/expertise van buiten inroepen als dat nodig is en omgang met ouders. De bijdrage van Alert4you aan de professionalisering van de pedagogisch medewerkers is in de ogen van de betrokkenen breder: er is sprake van een toename van het zelfvertrouwen bij de omgang met kinderen met opvallend gedrag en de omgang met de ouders van deze kinderen. Ook weten pedagogisch medewerkers nu beter wanneer ze hulp moeten inschakelen en welke hulp beschikbaar is.
De manier van werken binnen Alert4you, en het coachen van pedagogisch medewerkers door jeugdzorgexpers blijkt effectief. Pedagogisch medewerkers, jeugdhulpdeskundigen en jeugdverpleegkundigen zien dat sprake is van groei op de kerncompetenties waar pedagogisch medewerkers over moeten beschikken: kennis van de ontwikkeling, omgaan met opvallend gedrag, hulp/expertise van buiten inroepen als dat nodig is en omgang met ouders. De bijdrage van Alert4you aan de professionalisering van de pedagogisch medewerkers is in de ogen van de betrokkenen breder: er is sprake van een toename van het zelfvertrouwen bij de omgang met kinderen met opvallend gedrag en de omgang met de ouders van deze kinderen. Ook weten pedagogisch medewerkers nu beter wanneer ze hulp moeten inschakelen en welke hulp beschikbaar is.
Het onderzoek bevestigt dat de effectiviteit wordt versterkt door de interdisciplinariteit en de gelijkwaardige inbreng van alle betrokkenen. Er is sprake van een gelijkwaardige samenwerking waarbij samen doelen worden gesteld.
De maatwerkaanpak voor vroege interventie en kijken naar het kind in zijn verschillende contexten voorkomt dat kinderen een ‘etiket’ krijgen. De ondersteuning van ervaren jeugdhulpexperts kan de pedagogisch medewerkers helpen om beter in te spelen op het gedrag van het kind, in afstemming met de ouders en thuissituatie, en ook dat ouders een eigen rol krijgen in de aanpak. Ouders bevestigen dat ze het waarderen dat ze in een vroeg stadium worden betrokken; ze krijgen meer inzicht in de betekenis van hun eigen rol als ouder, zowel bij het ontstaan van een probleem als bij het oplossen ervan. De samenwerking met specialisten in Alert4you heeft ook regelmatig bijgedragen aan warme overdracht naar het basisonderwijs.
Alert4you is een interessant voorbeeld van interdisciplinaire samenwerking tussen professionals in jeugdhulp en kinderopvang, die bijdraagt aan de kwaliteit van hun begeleiding van kinderen met een ondersteuningsbehoefte. Op lokaal niveau zijn er allerlei initiatieven waarin deze werkwijze en meer algemeen structurele samenwerking tussen kinderopvang en jeugdzorg verder worden ontwikkeld. In toenemende mate worden hier ook het basisonderwijs en opvoed- en ontwikkel-ondersteuning voor ouders bij betrokken. Ook leerkrachten in het basisonderwijs zouden baat kunnen hebben bij deze manier van professionalisering, in samenwerking met jeugdhulpexperts.
Concluderend:
Alert4you draagt bij aan professionalisering van de pedagogisch medewerkers kinderopvang door maatwerk, interdisciplinaire samenwerking en afstemming. Vooral interdisciplinaire samenwerking zou volgens de onderzoekers nog verder ontwikkeld moeten worden. Een aanbeveling voor gemeenten, schoolbesturen en samenwerkingsverbanden passend onderwijs is om deze vorm van samenwerking ook voor het basisonderwijs (verder) te verkennen.
Veen, A., Eck, E. van, m.m.v. Meijer, J. & Vaessen, A. (2021). Alert4you, professionalisering van medewerkers in de kinderopvang. Onderzoek naar de werkzame factoren. Amsterdam: Kohnstamm Instituut. (Rapport 1057, projectnummer 20770. https://kohnstamminstituut.nl/rapport/alert4you-professionalisering-van-medewerkers-in-de-kinderopvang/
