WETENSCHAPPELIJKE BRON
Onderwerp: Zelfredzaamheid | Publicatiedatum: 2025

Kern

Zelfzorgvermogen is een van de basislevensvaardigheden, waaronder, maar niet beperkt tot: eetgedrag, goede hygiëne, aankleden en veiligheidsbewustzijn. Ook sociale vaardigheden, zoals samenwerken, assertiviteit en zelfbeheersing, zijn belangrijk voor succes op school en in relaties. Beide worden beïnvloed door factoren zoals opvoeding, leeftijd en omgeving. Deze driejarige Japanse studie onderzocht bij 509 kinderen in de kinderopvang of betere zelfzorgvaardigheden op 3-jarige leeftijd leiden tot betere sociale vaardigheden op 6-jarige leeftijd. Uit het onderzoek bleek dat kinderen die betere zelfzorgvaardigheden hebben in de peutertijd, betere sociale vaardigheden hebben in de kleutertijd. Ook werd gevonden dat meisjes gemiddeld betere sociale vaardigheden vertonen dan jongens, en dat kinderen die vóór hun eerste verjaardag starten bij de kinderopvang meer sociale vaardigheden ontwikkelen dan kinderen die pas later instromen. De studie bevestigt dat zelfzorgvaardigheden een belangrijke rol spelen in de ontwikkeling van sociale vaardigheden en benadrukt het belang van het stimuleren van zelfzorgvaardigheden vanaf jonge leeftijd.

In Japan wordt zelfredzaamheid van jonge kinderen sterk gestimuleerd, zowel thuis als in voorschoolse instellingen. Zelfzorgvaardigheden, zoals aankleden, eten en naar het toilet gaan, worden gezien als essentiële bouwstenen voor onafhankelijkheid en schoolrijpheid. Ook sociale vaardigheden – zoals assertiviteit, zelfcontrole en samenwerking – zijn cruciaal voor succesvolle schoolontwikkeling. Hoewel beide vaardigheden belangrijk zijn, is er weinig onderzoek gedaan naar hun onderlinge relatie bij de ontwikkeling van kinderen. Deze longitudinale studie onderzoekt of zelfzorgvaardigheden in de peutertijd bijdragen aan de ontwikkeling van sociale vaardigheden in de kleutertijd in Japan, en welke demografische factoren hierop van invloed zijn.

Deze studie maakt deel uit van een grootschalige studie in Japan, waarin 509 kinderen (2–3 jaar) in de kinderopvang drie jaar lang werden gevolgd. Gekwalificeerde leerkrachten observeerden en beoordeelden de zelfzorgvaardigheden en sociale vaardigheden van de kinderen met behulp van twee gevalideerde instrumenten: de Child Development Scale (CDS) en de Social Skill Scale (SSS). Zelfzorg werd geëvalueerd op basis van dagelijkse mijlpalen. Sociale vaardigheden werden beoordeeld in drie domeinen: assertiviteit, zelfcontrole en samenwerking. Kinderen met scores in de laagste 10% van de SSS werden geclassificeerd als "laag op sociale vaardigheden" voor verdere analyse. Daarnaast werden er ook controle variabelen meegenomen zoals geslacht en leeftijd op het moment van instroom in de voorschool.

Deze studie toont aan dat zelfzorgvaardigheden op twee- tot driejarige leeftijd positief samenhangen met sociale vaardigheden in de kleuterperiode. Dit verband geldt onafhankelijk van geslacht of leeftijd van instroom in de kinderopvang. Ook werd gevonden dat meisjes gemiddeld betere sociale vaardigheden vertonen dan jongens, en dat kinderen die vóór hun eerste verjaardag starten met voorschoolse opvang meer sociale vaardigheden ontwikkelen dan kinderen die pas later instromen.

De uitkomsten van dit onderzoek benadrukken het belang van het stimuleren van zelfzorgvaardigheden vanaf jonge leeftijd. De onderzoekers raden aan dat pedagogisch professionals en leerkrachten zelfzorgvaardigheden al vroeg observeren en stimuleren, bijvoorbeeld met behulp van betrouwbare screeningsinstrumenten zoals de Child Development Scale en de Social Skill Scale. Volgens de onderzoekers spelen ouders daarnaast een cruciale rol door kinderen thuis actief te betrekken bij alledaagse zorgtaken. Vroege ondersteuning in de ontwikkeling van zelfzorgvaardigheden is dus niet alleen belangrijk voor de zelfstandigheid van kinderen, maar vormt ook een basis voor de verdere sociale ontwikkeling en een goede voorbereiding voor school.