Dit onderzoek is uitgevoerd in opdracht van het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid om een eerste, voorlopig antwoord te geven op de vraag naar de effecten van kinderopvang op de cognitieve en sociaal-emotionele ontwikkeling van kinderen op middellange en lange termijn. Het belang van de kwaliteit van de opvang en de invloed van kindgebonden sociaal-emotionele en sociaaleconomische risicofactoren is hierin meegenomen.
Het onderzoek bestond uit verschillende stappen:
Het onderzoek bestond uit verschillende stappen:
- De eerste stap, het eerste deelonderzoek, betrof een beknopt literatuuronderzoek gericht op recent internationaal onderzoek met methodologische sterke (econometrische) onderzoeksopzetten naar de middellange- en langetermijneffecten van kinderopvang.
- De tweede stap, in twee afzonderlijke deelonderzoeken, betrof nieuwe analyses van data van het pre-COOL cohortonderzoek. Dit betrof metingen van de cognitieve en sociaal-emotionele ontwikkeling van kinderen van 2- tot 12-jarige leeftijd, gegevens over hun deelname aan kinderopvang in de periode van 0 tot 4 jaar en gegevens over de kwaliteit van de kinderopvanginstellingen die zij bezochten.
- De laatste stap bestond uit een integrerende slotbeschouwing waarin stap 1 en 2 zijn verwerkt: enerzijds de uitkomsten het internationale literatuuronderzoek en anderzijds de secundaire data-analyses van de pre-COOL data.
De resultaten
Uit het internationale literatuuronderzoek concluderen de onderzoekers dat deelname aan universele programma’s voor kinderopvang, voorschoolse educatie of kleuteronderwijs vanaf 2 à 3 jaar positief bijdraagt aan de cognitieve en sociaal-emotionele ontwikkeling van kinderen op middellange en lange termijn, met de sterkste positieve effecten voor kinderen die opgroeien in kansarme situaties. Voor kinderen onder de 2 jaar, zijn de resultaten veel minder eenduidig. Alles wegend, concluderen de onderzoekers dat heel vroege intensieve kinderopvang tot 1 à 1,5 jaar risico’s met zich meebrengt voor de cognitieve en sociaal-emotionele ontwikkeling van kinderen. Deze risico’s zijn groter naarmate de kwaliteit van de opvang lager is. Ook voor kinderen voor wie het alternatief is om thuis opvang van hoge kwaliteit van hun ouders te ontvangen, zijn de risico’s voor de ontwikkeling groter.
De uitkomsten van de nieuwe analyses van de pre-COOL data, gericht op kinderen die deelnamen aan hele dag kinderopvang, komen in grote lijnen overeen met de conclusies uit het internationale literatuuronderzoek, maar lijken minder extreem. Zowel als het gaat om de positieve als om de negatieve effecten.
Waarschuwing: zorg dat de kwaliteit op niveau blijft
De onderzoekers geven aan dat het beleidsvoornemen om kinderopvang nagenoeg gratis te maken, kan leiden tot intensief gebruik van kinderopvang op heel jonge leeftijd. Gezien vanuit de vroege cognitieve en sociaal-emotionele ontwikkeling van kinderen, waarschuwen de onderzoekers dat intensief gebruik alleen wenselijk is wanneer de kwaliteit van de opvang voldoende is. En juist een daling van de emotionele en educatieve proceskwaliteit is volgens de onderzoekers een reëel risico als de vraag naar kinderopvang in korte tijd sterkt toeneemt, ook gelet op het huidige personeelstekort.
Uit het internationale literatuuronderzoek concluderen de onderzoekers dat deelname aan universele programma’s voor kinderopvang, voorschoolse educatie of kleuteronderwijs vanaf 2 à 3 jaar positief bijdraagt aan de cognitieve en sociaal-emotionele ontwikkeling van kinderen op middellange en lange termijn, met de sterkste positieve effecten voor kinderen die opgroeien in kansarme situaties. Voor kinderen onder de 2 jaar, zijn de resultaten veel minder eenduidig. Alles wegend, concluderen de onderzoekers dat heel vroege intensieve kinderopvang tot 1 à 1,5 jaar risico’s met zich meebrengt voor de cognitieve en sociaal-emotionele ontwikkeling van kinderen. Deze risico’s zijn groter naarmate de kwaliteit van de opvang lager is. Ook voor kinderen voor wie het alternatief is om thuis opvang van hoge kwaliteit van hun ouders te ontvangen, zijn de risico’s voor de ontwikkeling groter.
De uitkomsten van de nieuwe analyses van de pre-COOL data, gericht op kinderen die deelnamen aan hele dag kinderopvang, komen in grote lijnen overeen met de conclusies uit het internationale literatuuronderzoek, maar lijken minder extreem. Zowel als het gaat om de positieve als om de negatieve effecten.
Waarschuwing: zorg dat de kwaliteit op niveau blijft
De onderzoekers geven aan dat het beleidsvoornemen om kinderopvang nagenoeg gratis te maken, kan leiden tot intensief gebruik van kinderopvang op heel jonge leeftijd. Gezien vanuit de vroege cognitieve en sociaal-emotionele ontwikkeling van kinderen, waarschuwen de onderzoekers dat intensief gebruik alleen wenselijk is wanneer de kwaliteit van de opvang voldoende is. En juist een daling van de emotionele en educatieve proceskwaliteit is volgens de onderzoekers een reëel risico als de vraag naar kinderopvang in korte tijd sterkt toeneemt, ook gelet op het huidige personeelstekort.
bron_bijlage-4-effecten-van-kinderopvang.pdf
Leseman, P. & van Huizen, T. (2022). Effecten van kinderopvang op de cognitieve en sociaal-emotionele ontwikkeling van kinderen. Utrecht: Universiteit Utrecht, Afdeling Development and Education in Diverse Societies & Utrecht School of Economics.
Leseman, P. & van Huizen, T. (2022). Effecten van kinderopvang op de cognitieve en sociaal-emotionele ontwikkeling van kinderen. Utrecht: Universiteit Utrecht, Afdeling Development and Education in Diverse Societies & Utrecht School of Economics.
