Praktijkvoorbeelden
Tools
Bronnen
Lees- en luistertips
Activiteiten
Blogs
Berichten
Overige informatie

WETENSCHAPPELIJKE BRON
Onderwerp: Autonomie kind | Publicatiedatum: 2020

Kern

In dit onderzoek worden morele dilemma’s gepresenteerd die pedagogisch medewerkers van de BSO ervaren bij het faciliteren van risicovol spelen. Een waarde die medewerkers van belang vinden voor kinderen is dat zij plezier hebben en nieuwe ervaringen kunnen opdoen, hetgeen het gevoel van vrijheid en autonomie van kinderen vergroot. Pedagogisch medewerkers zoeken hierbij hun weg tussen het geven van autonomie en het zorgen voor de veiligheid. Deze afweging creĂ«ert ook onzekerheid omdat medewerkers niet goed weten wat te doen en of zij het goede doen. In het omgaan met deze tegengestelde waarden probeert de medewerker een ‘balans te vinden’. Op dezelfde manier wordt met collega’s een ‘middenweg’ gevonden, met eenzelfde aanpak naar alle kinderen. De vraag wordt gesteld of het werken met een balans en een middenweg tegemoet komt aan de dagelijkse praktijk waar een pedagogisch medewerker constant beslissingen moet nemen, idealiter aansluitend bij de vaardigheden van elk individueel kind.

In dit artikel worden de resultaten gepresenteerd van een professionaliseringsprogramma voor naschoolse opvang teams, gericht op het faciliteren van risicovol spel door de inzet van ‘loose parts’, losse spullen en materialen voor de kinderen. In de praktijk geeft dit bij pedagogisch medewerkers morele wrijvingen in het ontwikkelen van een houding in de samenwerking met collega’s. 

De tendens van overbescherming in de samenleving ten opzichte van kinderen heeft geleid tot een intensiever toezicht op de vrije tijd van kinderen, dat ook in de kinderopvang waarneembaar is. Echter, de negatieve consequenties van de focus op veiligheid krijgen steeds meer aandacht, omdat kinderen hiermee belemmerd worden in hun fysieke en emotionele ontwikkeling. Dit wordt ook onderbouwd in het Pedagogische Kader Kindcentra 4-13 jaar dat benadrukt dat kinderen 'die te veel beschermd en geholpen worden, krijgen geen gelegenheid om zelf te leren opletten, risico's in te schatten en te vermijden. Maar overschatting van een kind en loslaten zonder hulp is ook niet goed’. Voor kinderopvangorganisaties impliceert dit het bieden van een omgeving die tegelijkertijd veilig en uitdagend is en het is de vraag of dit mogelijk is.

Uit het onderzoek komt naar voren dat de balans tussen het morele dilemma autonomie geven enerzijds en zorgen voor veiligheid anderzijds ingewikkeld is voor pedagogisch medewerkers. Zij vinden het van belang dat kinderen plezier hebben en nieuwe ervaringen kunnen opdoen, hetgeen het gevoel van vrijheid en autonomie van kinderen vergroot. Maar het maken van afwegingen ten aanzien van het individuele kind tijdens het vrij en risicovol spelen wordt belemmerd door de ’messy practice’ van de BSO waar kinderen, professionals en ouders vaak individuele en tegenstrijdige belangen hebben. In hun onzekerheid of zij het goede doen en in het omgaan met tegengestelde waarden probeert de medewerker ‘een balans te vinden’. Echter, het begeleiden van kinderen in risicovol spel is geen eenvoudige afweging van voordelen en risico's, maar een besluit in een fractie van een seconde dat is gebaseerd op de waargenomen capaciteiten van het individuele kind, de houding van de medewerker zelf en de mogelijke oordelen van andere relevante belanghebbenden, de werkcultuur in de organisatie en andere factoren, die allemaal worden gecomprimeerd in de beslissing om al dan niet in te grijpen in het spel. 

Een ander inzicht dat uit het onderzoek voortkomt is dat bij het geven van autonomie aan kinderen de samenwerking met collega’s van belang is, omdat zij graag goed in hun team willen overleggen hoe om te gaan met hun dilemma’s. Zij worstelden hierbij met de kwestie van diversiteit: is het toegestaan voor professionals om verschillende waarden in te zetten bij het werken met kinderen of moeten ze één lijn trekken. Met andere woorden, kunnen pedagogisch medewerkers eigen afspraken maken, waarbij de een meer risicovol spel toelaat dan de ander? Het bleek dat de wens van het team is om een gezamenlijke ‘middenweg’ te vinden voor de begeleiding van risicovol spelen, dat wil zeggen dat elke medewerker voor elk kind dezelfde richtlijn hanteert. Echter, ook deze aanpak is niet in voordeel van individuele kinderen, die baat hebben bij een begeleiding die aansluit bij de eigen vaardigheden en ontwikkeling.

Het professionaliseringsprogramma heeft bijgedragen aan de positieve houding van pedagogisch medewerkers ten aanzien van risicovol spelen en aan de toegenomen samenwerking en dialoog binnen het team. Het kan hun vertrouwen versterken om met onzekerheid om te gaan en hun eigen beslissingen te nemen in hun praktijk, gewaardeerd door collega's, ten gunste van de ervaringen van kinderen in het nemen van risico's. Met als meerwaarde dat er bij het individueel begeleiden van ieder kind sprake is van een cyclisch proces: het observeren van risicovol spelen en wat een kind kan, beĂŻnvloedt de houding van de medewerker die op zijn beurt effect heeft op nieuwe interventies naar het kind, wat weer bijdraagt aan de autonomie van het kind om zelf beslissingen in zijn spel te nemen. 

Tot slot komt uit het onderzoek naar voren dat de pedagogisch medewerker de perceptie heeft dat ouders belemmerend zijn bij het geven van autonomie en vrijheid bij het vrij en risicovol spelen, maar dat dit niet het geval is. Ouders worden vooraf geĂŻnformeerd over de nieuwe speelmogelijkheden die gecreĂ«erd worden met loose parts maar tonen in het vervolg weinig betrokkenheid. Medewerkers rapporteren dan ook weinig fricties in hun relatie met ouders tijdens de uitvoering van het programma. 

Bron
Originele titel: A professionalisation programme towards children’s risk-taking in play in childcare contexts: moral friction on developing attitudes and collegial expectations
Auteur: Martin van Rooijen en Gaby Jacobs
Publicatiedatum bron: 2019
Zoeken via kernwoorden

Children's use of retreats in family child care homes
Nancy Weinberger | 2006

Exploring childcare spaces. Young children’s exploration of the indoor play space in center-based childcare.
Ine van Liempd | 2018

Effects of toys on the play quality of preschool children: Influence of gender, ethnicity, and socioeconomic Status
Jeffrey Trawick-Smith, Jennifer Wolff, Marley Koschel en Jamie Vallarelli | 2015

The physical indoor environment in ECEC settings: children’s well-being and physical activity
Ole Johan Sando | 2019

Group size and storybook reading: Two-year-old children's verbal and nonverbal participation with books
Laurelle Phillips en Sandra Twardosz | 2003

The effects of visual boundaries in two-year -olds' playrooms
Alain Legendre en Anne-Marie Fontaine | 1991

The relation between the ratio of children per activity area and off-task behavior and type of play in day care centers
Elyse Kantrowitz en Gary Evans | 2004

Play equipment, physical activity opportunities, and children's activity levels at childcare.
Jessica Gubbels, Dave van Kann en Maria Jansen | 2012

Children’s rights and citizenship: A perspective for inclusive and democratic education and care for young children
Christel Eijkholt | 2022

Effecten van kinderopvang op de cognitieve en sociaal-emotionele ontwikkeling van kinderen
Paul Leseman en Thomas van Huizen | 2022

Professionele ontwikkeling in een context van diversiteit
Jan Peeters en Michel Vandenbroeck | 2015

Kwaliteit van de babyopvang in Nederland: Gecombineerde metingen 2017-2019
Pauline Slot, IJsbrand Jepma, Paulien Muller, Bodine Romijn, Celeste Bekkering en Paul Leseman | 2020

Child Care Quality in The Netherlands Over the Years: A Closer Look
Katrien O. W. Helmerhorst, J. Marianne A. Riksen-Walraven, Mirjam J. J. M. Gevers Deynoot-Schaub, Louis W. C. Tavecchio en Ruben G. Fukkink | 2015

The impact of childcare-group situational age composition on caregiver-child interactions
Tatiana Diebold & Sonja Perren | 2020

Effects of the Caregiver Interaction Profile Training on Caregiver–Child Interactions in Dutch Child Care Centers: A Randomized Controlled Trial
Katrien O. W. Helmerhorst, J. Marianne A. Riksen-Walraven, Ruben G. Fukkink, Louis W. C. Tavecchio, Mirjam J. J. M. Gevers Deynoot-Schaub | 2017

Chillen, skaten, gamen. Opvattingen over kwalitatief goede buitenschoolse opvang in Nederland.
Marianne Boogaard, Ruben Fukkink en Charles Felix | 2008

Schoolkinderen en hun opvang. Wat leren ze ons over kwaliteit?
Brecht Peleman, Caroline Boudry, Lieve Bradt, Tineke Van de Walle en Michel Vandenbroeck | 2014

Pedagogical quality of after-school care: Relaxation and/or enrichment?
Ruben Fukkink en Marianne Boogaard | 2020

Measuring interaction skills of caregivers in child care centers: Development and validation of the Caregiver Interaction Profile Scales
Katrien Helmerhorst, Marianne Riksen-Walraven, Harriet Vermeer, Ruben Fukkink en Louis Tavecchio | 2014

“Kijk eens wat ik kan!” Sociale praktijken in de interactie tussen kinderen van 4 tot 8 jaar in de buitenschoolse opvang
Nynke van der Schaaf | 2016

How to Play without Toys? A Playwork Experimentation in Paris
Baptiste Besse-Patin | 2018

Pedagogical quality of after-school care: Relaxation and/or enrichment?
Ruben Fukkink en Marianne Boogaard | 2020

Autonomy, Fairness and Active Relationships: Children’s Experiences of Well-being in Childcare
Emma Cooke, Michelle Brady, Cheryll Alipio en Kay Cook | 2019

Pedagogical tact. Knowing what to do when you don’t know what to do
Max van Manen | 2014/2015

A professionalisation programme towards children’s risk-taking in play in childcare contexts: moral friction on developing attitudes and collegial expectations
Martin van Rooijen en Gaby Jacobs | 2019

Tijd voor pedagogiek: Over de pedagogische paragraaf in onderwijs, opleiding en vorming
Gert Biesta | 2015

The “what” and “why” of goal pursuits: Human needs and the self-determination of behavior
Edward L. Deci en Richard M. Ryan | 2000

Executive functioning and school adjustment: The mediational role of pre-kindergarten learning-related behaviors
Tyler R. Sasser, Karen L. Bierman en Brenda Heinrichs | 2015

Activity settings and daily routines in preschool classrooms: Diverse experiences in early learning settings for low-income children
Allison Sidle Fuligni, Carollee Howes, Yiching Huang, Sandra Soliday Hong en Sandraluz Lara-Cinisomo | 2012

Activity settings in toddler classrooms and quality of group and individual interactions
Carolina Guedes, Joana Cadima, Teresa Aguiar, Cecília Aguiar en Clara Barata | 2020

From External Regulation to Self-Regulation: Early Parenting Precursors of Young Children's Executive Functioning
Annie Bernier, Stephanie M. Carlson en Natasha Whipple | 2011

De 1e 1000 dagen: het versterken van de vroege ontwikkeling. Een literatuurverkenning ten behoeve van gemeenten
Symone Detmar en Marianne de Wolff | 2019

How to support toddlers’ autonomy: A qualitative study with child care educators
Marilena Côté-Lecaldare, Mireille Joussemet en Sarah Dufour | 2016

Proefschrift: Exploring childcare spaces. Young children’s exploration of the indoor play space in center-based childcare
Ine van Liempd | 2018

General comment No. 17 on the right of the child to rest, leisure, play, recreational activities, cultural life and the arts
UN Committee on the Rights of the Child | 2013

Ontwikkelingen in de kwaliteit van de Nederlandse kinderdagopvang, peuteropvang, buitenschoolse opvang en gastouderopvang op basis van de gecombineerde metingen 2017 -2019
Pauline Slot, IJsbrand Jepma, Paulien Muller, Bodine Romijn, Celeste Bekkering en Paul Leseman | 2019

Overview of European ECEC curricula and curriculum template
Kathy Sylva, Katharina Ereky-Stevens en Ana-Maria Aricescu | 2015

European Framework of Quality and Wellbeing Indicators
Thomas Moser, Paul Leseman, Edward Melhuish, Martine Broekhuizen en Pauline Slot | 2017

Welbevinden en betrokkenheid als toetsstenen voor kwaliteit in de kinderopvang. Implicaties voor het monitoren van kwaliteit
Ferre Laevers | 2016

Child care quality in the Netherlands: From quality assessment to intervention (proefschrift)
Katrien Helmerhorst | 2014

Early childhood education and care in the Netherlands. Quality, curriculum, and relations with child development
Pauline Slot | 2014

Kwaliteit van babyopvang. Een literatuurstudie
Harriet Vermeer & Marleen Groeneveld | 2017

Pedagogische kwaliteit in de kinderopvang: Doelstellingen en kwaliteitscriteria
Marianne Riksen-Walraven | 2004

Tijd voor kwaliteit in de kinderopvang
Marianne Riksen-Walraven | 2000

Expertisecentrum Kinderopvang werkt samen met de sector in het belang van het zich ontwikkelende kind.

Dus doe mee en investeer mee!

Voor de brede ontwikkeling
van kind én branche

JA, ik doe mee! meer info over het investeren

investeren in kinderopvang