Bij Buitenkans Kinderopvang geloven we dat ieder kind competent is. Elk kind heeft alles in huis om zichzelf en de wereld te ontdekken. Dit betekent niet dat het kind alles al kan, maar dat het alle instrumenten heeft om op zijn eigen wijze de wereld te leren kennen. Kinderen zijn van nature nieuwsgierig, willen graag leren en zich ontwikkelen. Een kind wil niet onderwezen worden, maar uitgedaagd worden tot leren.
Kinderen leren van een omgeving die verwondering oproept én van elkaar. Samen met vriendjes ontdekken ze de wereld en volwassenen zijn er om hen te begeleiden. Bij Buitenkans noemen we dit: leren van elkaar, van de omgeving en van de volwassene.
Een omgeving die uitnodigt tot zelf doen
De ruimte op de groepen is zo ingericht dat kinderen gemakkelijk bij materialen kunnen die ze zelfstandig mogen gebruiken. Alles waar een kind zelfstandig bij mag, staat op kindhoogte, overzichtelijk in bakjes en mandjes of aangeduid met een foto. Ook tijdens eetmomenten is dit zichtbaar: de kannen zijn handzaam, het brood en beleg liggen zo klaar dat kinderen het zelf kunnen pakken en weer opruimen. Op deze manier wordt zelfstandigheid uitgelokt in plaats van aangeboden.
Zelf doen en ontdekken
Bij ons mogen kinderen zoveel mogelijk zelf doen. Ze leren zelfstandig eten, aankleden, handen wassen, speelgoed pakken en opruimen. We stimuleren hen om elkaar te helpen én hulp te durven vragen. Kinderen leren continu van hun ervaringen. Ze observeren elkaar, zien verschillen en overeenkomsten en nemen gedrag en vaardigheden over.
Leren in stapjes: de Hand van Vijf
Bij Buitenkans Kinderopvang leren kinderen om eerst zelf te proberen voordat ze hulp van anderen vragen. Dit stimuleert zelfstandigheid, probleemoplossend denken én natuurlijk zelfredzaamheid. Om dit concreet te maken, gebruiken de pedagogisch professionals het beeld van één hand met vijf vingers, waarbij elke vinger een stap laat zien:
- Duim: eerst zelf proberen, wat kan je al zelf?
- Wijsvinger: vraag een ander kind om hulp of advies
- Middelvinger: vraag nog een kind om jou te helpen
- Ringvinger: vraag het aan een derde kind.
- Pink: vraag de pedagogisch professional om te helpen.
Met deze Hand van Vijf leren kinderen stap voor stap verantwoordelijkheid te nemen voor hun eigen leerproces. Ze ontdekken dat het oké is om eerst zelf te proberen, dat vragen om hulp normaal is en dat samenwerken en advies vragen hen verder helpt. De pedagogisch professional er is als laatste optie, niet als eerste oplossing. De poster hangt op verschillende plekken zodat iedereen eraan wordt herinnerd.
Samen lunchen: leren van en met elkaar
Tijdens de lunch zie je bij de peuters prachtig hoe zelfredzaamheid en samenwerking tot leven komen met de Hand van Vijf in actie. De kinderen zitten samen aan tafel, zonder dat de pedagogisch professional er tussenin zit. Die blijft bewust wat op afstand, zodat de peuters worden uitgedaagd eerst zelf te proberen en elkaar om hulp te vragen. De collega neemt juist pauze tijdens de lunch, zodat de groep één vaste begeleider heeft die observeert en alleen helpt of ingrijpt als het echt nodig is. Dit geeft de kinderen ruimte én vertrouwen.
Het is mooi om te zien hoe peuters dit moment benutten: ze proberen eerst zelf hun beker in te schenken of hun brood te smeren. Als dat nog lastig blijkt, kijken ze al snel naar een ander kind waarvan ze weten dat die dat goed kan. Peuters hebben verrassend snel door wie ergens handig in is: bij wie kun je terecht voor het schenken van drinken, en wie weet precies hoe je de boterham mooi dichtvouwt? De pedagogisch professional moedigt dit proces aan door vragen te stellen zoals: “Heb je al iemand gevraagd?” in plaats van het direct over te nemen. Zo voelt hulp vragen én hulp geven heel natuurlijk.
Na het eten ruimen de peuters ook zelf op: alle borden en bekers en bestek gaan in een afwasbak om later naar de keuken te brengen. Iedereen draagt een stukje bij. Het lunchmoment wordt zo veel meer dan alleen samen eten. Het is een oefening in motorische vaardigheden, zelfstandigheid, samenwerken, elkaar vertrouwen en trots zijn op wat je zelf én samen kunt.
Zelfredzaamheid op alle leeftijden
Bij Buitenkans krijgt elk kind, passend bij zijn leeftijd, ruimte om zelf te ontdekken en zelfredzaamheid te ontwikkelen:
- Baby’s ervaren materialen met al hun zintuigen: ze voelen, proeven, ruiken, horen en zien alles wat nieuw is. Al jong kunnen ze voorkeuren aangeven, bijvoorbeeld welk fruit ze willen of welke kleur bekers ze leuk vinden. Zo leren ze dat hun keuzes ertoe doen en ontwikkelen ze hun zelfstandigheid vanaf het allereerste begin.
- Dreumesen zetten deze ontdekkingsreis verder. Ze leren bijvoorbeeld zelf brood smeren, uit een beker drinken, traplopen en eenvoudige handelingen uitvoeren zoals een doekje pakken als er iets gemorst is. Dit helpt hen om stap voor stap vertrouwen te krijgen in hun eigen kunnen.
- Peuters breiden hun zelfredzaamheid uit door actief mee te helpen bij dagelijkse taken: drinken inschenken voor zichzelf of een vriendje, opruimen na het spelen, zichzelf aankleden en uitkleden en naar de wc gaan. Ook leren ze samen te werken, elkaar te helpen en te observeren hoe anderen iets aanpakken. Zo ontwikkelen ze niet alleen praktische vaardigheden maar ook sociale en emotionele competenties.
Samen leren en groeien
Door zelf te ontdekken én anderen te helpen, groeit het zelfvertrouwen en de zelfredzaamheid van kinderen. Zo leren ze dat het fijn is om iets zelf te proberen, zelf keuzes te maken én een ander te ondersteunen. De Hand van Vijf herinnert hen eraan: eerst zelf, dan samen.
Samenwerken met ouders
We hebben regelmatig contact met ouders over hoe zij thuis ook de zelfredzaamheid en samenwerking met hun kind kunnen ondersteunen. Soms lijkt het alsof een kind thuis ineens iets nieuws of onverwachts doet maar vaak is het gewoon een veilige manier om te proberen wat het bij anderen op de groep heeft gezien.
Thuis kunnen ouders dit op een eenvoudige manier stimuleren. Bijvoorbeeld door een lage kapstok te gebruiken zodat het kind zelf de jas kan pakken, een speelgoedkast of -kist waar het zelf kan opruimen of ruimte geven om zelf uit een beker te drinken of brood te smeren. Zo ervaren kinderen ook thuis dat ze zelf én met anderen dingen kunnen bereiken, en wordt hun zelfstandigheid verder ontwikkeld. Ook thuis is het dan: eerst zelf proberen, dan van anderen leren!
