Kober kinderopvang is deelnemer aan het Bredaas Lokaal Preventieakkoord. In dat kader heeft een projectgroep bestaande uit kinderopvang, onderwijs, moestuinexperts en wijkpartners het initiatief genomen om een project te starten rondom gezonde voeding. Het richt zich op de cyclus van ons voedsel: “Van Grond tot Mond”.
Ketting van initiatieven gericht op de cyclus van ons voedsel
Het project vindt plaats in de wijk Hoge Vucht in Breda Noord. Het doel is om een ‘ketting van initiatieven’ te vormen voor kinderen in de basisschoolleeftijd. Ervarend leren is hierbij het middel. Door de cyclus van groente zaaien, verzorgen, oogsten, koken en lekker eten mee te maken, krijgen kinderen al doende meer zicht op en waardering voor gezond(er) voedsel en de aarde die dit voortbrengt. Door meer verse groenten en fruit aan te bieden wordt gezonder eten gewoner, vanzelfsprekender. Er ontstaat besef dat we de aarde nodig hebben om van te leven. Gezonder eten wordt stap voor stap een vast onderdeel in het BSO-aanbod en/of het programma binnen het onderwijs. Meer kinderen krijgen gezond(er) voedsel binnen bereik.
We werken met mensen uit de buurt voor mensen uit de buurt. In Hoge Vucht wil dat zeggen dat er vanuit het perspectief van de verschillende (eet)culturen gewerkt wordt. Het project is gestart in het vierde kwartaal van 2022 en liep tot de zomervakantie in juli 2023.
Hoe werkt ervarend leren? Een voorbeeld:
“Eén van de kinderen liet na afloop van de gastles trots een zelfgekweekte wortel aan haar moeder zien. Moeder reageert heel verbaasd: jij lust toch geen wortels? Kind: deze wel, die heb ik zelf gekweekt”.
Projectgroep met verschillende partners
Er is een projectgroep gestart met verschillende partners:
- Kober Kinderopvang (BSO)
Kober stelt een locatie ter beschikking waar met een pilot gestart kan worden.
- Tower Garden
Levert en begeleidt de verticale moestuinbak voor het kinderdagverblijf, die binnen of buiten geplaatst wordt. Hiermee kunnen groenten, kruiden gekweekt worden op water met voedingsstoffen.
- La Femme Vitaal
La Femme Vitaal biedt 10 woensdagmiddagen een kookactiviteit aan op/met de BSO. Deze stichting zet zich samen met betrokken buurtmama's, buurttantes, buurtpapa's, betrokken ondernemers en professionals in om verschillende activiteiten voor jongeren te organiseren op het gebied van bewegen, gezondheid, veiligheid en educatie.
- Avans Hogeschool
Avans zet dit studiejaar in op voorbereiding van 2e-jaars PABO-studenten om lessen voedseleducatie te gaan geven op de basisschool. De studenten verzorgen op minimaal 1 BSO in Hoge Vucht lessen over moestuinieren.
- Bureau voor Natuurlijk Ontwikkelen
Verkent kansen voor de aanleg van fysieke moestuinen met scholen en kinderboerderij en bereidt ze voor (inclusief werving ‘groene’ vrijwilligers voor beheer). Daarnaast als projecttrekker de verbinder van alle onderdelen van het project tot een ketting van doorlopende initiatieven. Ook zijn er verschillende andere samenwerkingspartners betrokken die kunnen ondersteunen door middel van de inzet van hun kennis, het bieden van moestuinmogelijkheden of excursies:
- Kinderboerderij Parkhoeve (moestuinieren)
- Zuivel- en IJsboerderij/boerderijwinkel Snoeck Teteringen (boerderijeducatie)
- Wijkmanager
- Volkstuincomplex in de wijk (moestuinieren/oogsten)
- Boerderij Wolfslaar (verbinding met bestaand educatief aanbod)
- Moestuincoach
Wat zou iedere organisatie ook zelf kunnen doen?
- Uitbreiden van je activiteitenprogramma door aan de slag te gaan met moestuinieren en koken met zelf geteelde producten, evenals bijbehorende weetjes/lessen over gezonder voedsel. Daarbij kun je aandacht besteden aan de diversiteit in de culturen en achtergronden van de kinderen.
- Je kan op verschillende, al heel laagdrempelige, manieren aan de slag met moestuinieren op je locatie. Denk aan het plaatsen van bloempotten en -bakken waarin kinderen zelf groentes en kruiden kunnen telen. Of een verticale moestuin in de vorm van de Tower Garden. Of het plaatsen van één of meerdere vierkante meter moestuinbakken. En natuurlijk kun je ook tegels ‘wippen’ en een echte moestuin aanleggen. In dat geval moet je vaak wel iets aan grondverbetering doen, zodat de groentes en kruiden goed kunnen groeien. In alle gevallen kunnen de kinderen helpen met verzorgen, kunnen ze de groentes en kruiden van dag tot dag zien groeien, helpen ze met oogsten, bereiden en proeven!
- Denk van tevoren na over het onderhoud en beheer van de moestuin: Wat is realistisch en haalbaar? Wat past bij de leeftijd van de kinderen? Wat is je doel? Educatief of wil je ook echt kunnen eten uit de tuin?
Aan de slag
In dit project hebben zijn de pedagogisch medewerkers van Kober en de begeleiders van La Femme Vitaal gestart met een workshop moestuinieren. Gegeven door een van de samenwerkingspartners. De ouders zijn door Kober geïnformeerd middels een brief. La Femme Vitaal Breda heeft een lessencyclus uitgevoerd op de BSO en kookt met de kinderen. De kinderen gebruiken daarbij groenten/kruiden die door hen gekweekt zijn. De groep waarmee gewerkt wordt bestaat uit 12 kinderen. Zes van hen bezoeken de BSO, zes anderen komen uit de wijk. De begeleidsters van LFV komen zelf uit de wijk Hoge Vucht en zetten zich in om ook de ouders van de kinderen te betrekken bij de kookactiviteit.
Waar moet je van tevoren rekening mee houden als je een dergelijk project gaat uitvoeren?
- Zorg voor goede afstemming met alle betrokken partners. Probeer zoveel mogelijk plekken waar kinderen komen te betrekken bij het project. Denk aan scholen, sportverenigingen, buurthuis, etc. Het is handig om een “projectleider” of procesregisseur in te zetten die de grote lijn bewaakt en het overzicht houdt.
- Er is budget nodig om een en ander te realiseren. Deels voor inzet van uren, deels voor noodzakelijke materialen. Zoek uit wat je gemeente subsidieert. Is er een preventieakkoord, aandacht voor een gezonde leefstijl? Ook JongLerenEten ondersteunt projecten.
- Van tevoren moet al worden nagedacht over hoe dit project na afloop ingebed wordt in de dagelijkse praktijk: Hoe zorg je ervoor dat het blijft lopen?
Wat heeft het project opgeleverd?
- Er is een buiten- en binnenmoestuin bij Kober gerealiseerd, inclusief zaden, gereedschap en dergelijke. Het is verrassend om te zien hoe goed alles groeit en hoe enthousiast de kinderen aan de slag gaan.
- Pedagogisch medewerkers van Kober hebben introductie gehad in het werken met zowel moestuinieren als het koken met gezond(er) voedsel. Dit sluit mooi aan bij het voedingsbeleid van Kober.
- De BSO-groep van Kober heeft de cyclus van 10 kooklessen gevolgd via LFV, heeft zelf gekweekte groenten geoogst, ermee gekookt, geproefd en gegeten. Er deden ook kinderen uit de wijk mee. De reacties uit de wijk zijn erg positief, er wordt gevraagd om een vervolg van deze workshops!
- Vooral de samenwerking op wijkniveau met een partner in hetzelfde werkveld is goed tot stand gekomen. De samenwerking met de hogeschool en de moestuinboerderij in de buurt komt wat lastiger tot stand. Zij hebben niet alle benodigde acties in kunnen zetten. Zo zijn er nog geen voedseleducatielessen gegeven door de PABO-studenten, en is er ook nog geen schooltuinlocatie gerealiseerd.
- Er is een nieuwe subsidieaanvraag bij de gemeente gedaan voor uitbreiding naar een andere school. In een andere wijk, want de scholen in deze wijk staan er niet zo voor open (tijdsinvestering).
- Het project moet een eindresultaat in de vorm van een leerdocument opleveren. Daarin worden de succesfactoren en de valkuilen van deze aanpak beschreven, met tips voor vervolg en opschaling. Dit wordt gedeeld met de gemeente, en andere stakeholders en geïnteresseerden.
