We merkten op onze BSO-groep dat het (spel)materiaal snel stuk ging en dat er veel kwijt raakte. De omgang met het materiaal, maar ook met elkaar werd steeds minder en het individueel aanspreken of aanspreken tijdens de situatie hielp niet. We grepen deze situatie aan om met de BSO-groep aandacht te besteden aan samenwerken, terugblikken, vooruitblikken en de Bixo afspraken onder de aandacht te brengen. Hiermee zetten we de sfeer neer voor de middagen bij Bixo. Gedurende een aantal weken hebben we hier aandacht aan besteed. We deden verschillende kennismakingsspellen, samenwerkingsspellen en complimentenspellen. Voor deze groep lag de focus op het omgaan met elkaar (en de materialen). Het doel hiervan was dat kinderen de verantwoordelijkheid zouden herpakken voor de omgang met elkaar en de materialen.
Samen groepsafspraken maken
Afspraken bieden houvast, duidelijkheid en veiligheid. Het is fijn als een kind weet wat er van hem verwacht wordt en ook weet welke reactie hij van de pedagogisch medewerker kan verwachten. Door samen afspraken te maken leren kinderen dat er gedragsregels zijn om mensen goed met elkaar te laten opschieten in een groep, dus om mensen te helpen en een veilige omgeving te bieden. Door de afspraken samen op te stellen maken de pedagogisch medewerkers de kinderen mede-eigenaar van hun eigen speelomgeving. Daarnaast ontstaat er op deze manier een gezamenlijke verantwoordelijkheid voor het nakomen van de afspraken. Iedereen kan elkaar aanspreken op het gedrag. Een voorwaarde hiervoor is dat er sprake is van een veilige groep.
De pedagogisch medewerkers hebben er voor gekozen om na het gezamenlijk fruit moment de afspraken met de kinderen op te stellen. Er wordt een groot vel wit papier opgehangen, waar de pedagogisch medewerker de afspraken waar de kinderen mee komen opschrijft. Kinderen tot zeven jaar kunnen ongeveer vijf afspraken overzien. Voorbeelden zijn:
- We luisteren naar elkaar en zeggen wanneer iemand iets niet mag doen.
- We spelen samen en delen de spullen.
- We gebruiken de spullen waarvoor ze bedoeld zijn.
- We ruimen het speelgoed weer op.
- We maken niks expres kapot.
Elke middag na het fruitmoment werd er even stilgestaan bij de afspraken die zijn gemaakt en werd er besproken met de kinderen hoe ze dit kunnen aanpakken. Daarna zijn we begonnen met verschillende kennismakingsspellen, samenwerkingsspellen en complimentenspellen
Kennismakings-, samenwerkings- en complimentenspellen
Na het maken van de afspraken zijn we aan de slag gegaan met verschillende spellen, om zo de gemaakte afspraken direct en (on)bewust toe te passen en in te zetten.
We hebben ervoor gekozen om in de eerste week te beginnen met kennismakingsspellen. Om de verantwoordelijkheid te durven pakken is er namelijk vertrouwen nodig. Envoor het hebben van vertrouwen is er enige kennis van elkaar nodig. Wij hebben daarom twee kennismakingsspellen uitgekozen:
Kennismakingsspel ‘Ganzenbord’
Je speelt Ganzenbord, zoals je Ganzenbord speelt. Alleen heb je bij alle nummers een vraag, zoals “Waar ben jij trots op?”, “Wie is je beste vriendin of vriend?”, “Op welke dagen kom je naar Bixo?”
Kennismakingsspel ‘Lijk jij op mij?’
Bij dit spel verdeel je de groep in tweetallen. Deze tweetallen onderzoeken wat zij gemeenschappelijk hebben. Dit kunnen zij doen door elkaar vragen te stellen of goed naar elkaar te kijken.
De kinderen vonden deze spellen erg leuk en deden enthousiast mee. Na de eerste week wisten de kinderen meer over elkaar te vertellen, maar vooral ook wat ze met elkaar gemeen hebben.
De week erna zijn we aan de slag gegaan met het samenwerkingsspel ‘Samen zijn we een slang’:
De kinderen vormen met elkaar een slang door achter elkaar te gaan staan en elkaar bij de schouders vast te houden. Iedereen doet zijn ogen dicht. Alleen het voorste kind mag zijn ogen open houden en leidt de slang door echte of gefantaseerde hindernissen. De kinderen moeten elkaar hierbij vertrouwen en met elkaar samenwerken: doen wat diegene voor je ook doet en bijvoorbeeld op elkaar wachten en elkaar waarschuwen als er een obstakel aan komt.
Voordat we met het spel begonnen, hebben we eerst over vertrouwen gepraat. Wat is dat eigenlijk, vertrouwen?
Ook dit vonden de kinderen erg leuk om te doen. Af en toe merkten we wel verschil in hoe de kinderen met de verantwoordelijkheid als hoofd van de slang omgingen. Dit waren weer mooie punten om een gesprek over aan te gaan: “Jij bent nu verantwoordelijk voor de hele groep. Zij moeten jou kunnen vertrouwen om zonder te vallen de hindernissen te overwinnen.”
Als laatste zijn we van start gegaan met een complimentenspel ‘Geheime vriend’:
Alle kinderen trekken uit een bakje een papiertje. Op dit papiertje staat een naam. De kinderen houden het geheim wie ze getrokken hebben. Dit is hun geheime vriend voor die middag. De kinderen zijn die middag extra aardig tegen hun geheime vriend: geeft hem complimentjes, helpt hem als dat nodig is, af en toe eens stiekem glimlachen of knipogen.
Vooraf hebben we besproken wat je kunt doen om aardig tegen iemand te zijn en dat het belangrijk is dat iedereen aardig is tegen elkaar. Anders is het temakkelijk om te raden wie je geheime vriend is.
De kinderen vonden het in het begin gek om te doen, maar zodra ze de smaak te pakken kregen, kwamen ze los.
Hoe gaat het nu?
De kinderen vonden de spellen erg leuk om te doen. De oudere kinderen vertelden dat zij meer te weten zijn gekomen over andere kinderen en meer met elkaar gemeen hebben. Wij zagen dit bij de jongere kinderen ook terug.
De afspraken die zijn gemaakt hangen nog steeds in onze ruimte. De kinderen wijzen elkaar op de afspraken, wanneer zij zien dat deze niet worden nageleefd. Toch merken wij wel dat het goed is om zo nu en dan de afspraken weer te bespreken. De afspraken willen nog wel eens wegzakken.
Dit speelt vooral wanneer er kinderen weg zijn gegaan en er nieuwe kinderen bij zijn gekomen. De groepsdynamiek is voortdurend in beweging. Daarom herhalen we de kennismakings-, samenwerkings- en complimentenspellen af en toe. Zo blijven de kinderen elkaar leren kennen en kan het vertrouwen blijven en groeien.
