Ouders die hun kind brengen en halen: iedere pedagogisch professional is er vertrouwd mee. Maar hoe vaak staan we stil bij wat er op zo’n moment écht gebeurt? Hoe kunnen we de overdracht optimaal benutten?
Gretje Steijaert weet er alles van. Ze was onderdeel van het ontwikkelteam betekenisvolle overdracht van Expertisecentrum Kinderopvang. Ook werkte ze mee aan een podcast over dit onderwerp.
Wat doe je als dagelijks werk?
‘Ik ben manager pedagogische kwaliteit bij Kinderopvang Zeeuws-Vlaanderen in Terneuzen. Daarmee ben ik verantwoordelijk voor twee aandachtsgebieden: pedagogische kwaliteit en wettelijke kwaliteit. Kortgezegd zet ik me in voor een correct organisatiebeleid, met een goede wisselwerking tussen beleid en praktijk, duurzame pedagogische vernieuwing én de juiste naleving van alle wettelijke regels.’
Hoe kwam je in contact met het Expertisecentrum?
‘Wij zijn als organisatie een van de Toekomstmakers. Ik vind het aanbod van het Expertisecentrum heel waardevol. Als het gaat over kinderen of opvoeding, zijn er altijd zo ontzettend veel meningen. Terwijl, als je professioneel met kinderen bezig bent, dan vind ik het juist goed wanneer je dit doet op basis van wetenschappelijke kennis. Natuurlijk kun je als organisatie een bepaalde visie hebben, maar het is nog fijner als je die ook echt hebt onderbouwd. Dan weet je dat je niet zomaar iets probeert. Het Expertisecentrum helpt daarbij.’
Hoe kwam je in het ontwikkelteam terecht?
‘In een nieuwsbrief van het Expertisecentrum las ik over het ontwikkelteam betekenisvolle overdracht. Toevallig was het verbeteren van de overdracht onderdeel van ons jaarplan, we stonden op het punt daarmee aan de slag te gaan. Dus leek het me leuk om mee te doen. Een collega van me had al eerder deelgenomen aan zo’n ontwikkelteam en dat was haar bevallen. Het hele concept spreekt me aan, die combinatie tussen wetenschap en praktijk, en dat je andere mensen uit het werkveld leert kennen. Ik dacht, dit moet ik gewoon proberen.’
Vertel, hoe was het?
‘Wat ik heel waardevol vond, is dat je zo de diepte in gaat over één onderwerp. Iedereen kent de dagelijkse overdracht. Maar om het zo te bestuderen, op basis van wetenschappelijk onderzoek, dat is gewoon superinteressant. De overdracht is vaak maar een minuut, echt een heel kort moment. Toch hebben we dagenlang uitgebreid met elkaar gepraat over wat je in die minuut kunt doen als professional, wat knelpunten zijn, hoe het beter kan. Het zette mij enorm aan het denken. Ik nam vanzelf dingen mee terug naar mijn eigen organisatie. En ik heb zelf ook veel ingebracht. Het is een mooie wisselwerking.’
Zou je het aanraden?
‘Absoluut! Ik vond het echt heel leuk. Ik was er drie dagen mee bezig, dus dat is ook nog wel in te plannen. Al kwam er flink wat reistijd bij omdat ik iedere keer vanuit Zeeuws-Vlaanderen naar Utrecht moest. Maar het heeft me veel opgeleverd, dus ik zou het zo nog eens doen.’
Hoe kwam je bij de podcast terecht?
‘Via het ontwikkelteam. Daar komt natuurlijk van alles uit voort. We maakten een theoretisch kader, schreven een werkdefinitie, er kwamen tools en praktijkvoorbeelden op de website. En toen kwam de vraag of iemand zin had om mee te doen aan een podcast, webinar of workshop op het congres. Ik gaf me op voor de podcast.’
Hoe heb je dat ervaren?
‘Het was wel een stap buiten mijn comfortzone, moet ik zeggen. En ik moest me weer helemaal inlezen in het onderwerp, dus ik was er heel intensief mee bezig. Maar dat is juist hartstikke leuk. En dat ik het spannend vond, was juist een reden om het te doen. Dan voel je het een beetje schuren. Daar waar het schuurt, leer je het meest.’
Wat zouden pedagogisch professionals echt moeten weten over de waardevolle overdracht?
‘Er zijn heel veel dingen over te leren, dus ik zou zeggen: lees vooral het hele stuk hierover op de website van het Expertisecentrum. Maar als concrete tip zou ik vooral willen meegeven: probeer die minuut zo goed mogelijk te besteden. Want je ziet toch vaak dat de tijd opgaat aan informatie uitwisselen over het weer. Of aan heel praktische zaken; ik heb het knuffeltje nog teruggevonden, zoiets. En natuurlijk is dat belangrijk, maar dit kan ook een heel goed moment zijn om echt over het welzijn van het kind te praten. Over de ontwikkeling, over hoe de dag is geweest, zodat de overgang van opvang naar thuis soepeler verloopt. En andersom, als het kindje wordt gebracht, dan zou het ook heel fijn zijn als ouders dat moment benutten om informatie te geven over hoe het thuis is gegaan. Zodat de overgang van thuis naar de opvang ook weer soepel kan verlopen.’
Wat is de eerste stap? Wat zouden professionals die dit lezen morgen al kunnen doen?
‘Heel simpel: leer de naam van de ouders kennen. En zorg ook dat ze jouw naam leren kennen. Elkaar bij de voornaam aanspreken doet iets met het contact. Het maakt het meteen een stuk gelijkwaardiger. Ik zeg niet dat dat dé sleutel is, maar het is wel een van de dingen die je kunt doen. En dat is ook gebleken uit het onderzoek van Rianne Kok, die meedeed aan het ontwikkelteam: die gelijkwaardigheid is heel belangrijk. En het leren kennen van elkaars naam is een praktisch middel om dat te bereiken.’
Benieuwd naar een podcast over dit onderwerp? Beluister hier aflvering 11 van Pedagogiek in de kinderopvang: Meer dan een praatje, de kracht van beteknisvolle overdracht.
