Het is goed voor jonge kinderen om buiten te zijn. Buiten zijn bevordert hun welzijn en persoonlijke competenties. De baby’s gaan niet vaak naar buiten. Hoe verander je dat?
Kinderen van 0 tot 4 leren de wereld en hun eigen lichaam kennen door te proeven, kijken, luisteren, voelen en ruiken. Buiten is van alles te ontdekken. Hoe groener en groter de buitenruimte, des te meer kinderen bewegen en spelen, weten we uit onderzoek. Ze ervaren meer plezier.
Vooral baby’s blijven vaak binnen. De meeste heel jonge kinderen in Nederland groeien hierdoor op met een ‘natuurtekort’.
Buitenbaby’s
Begin dit jaar organiseerden wij een pedagogisch practicum Buitenbaby’s. Het practicum werd geleid door Janneke Hagenaar (onderzoeker Hogeschool Leiden) en Yvette Vervoort (directeur Expertisecentrum Kinderopvang).
Een buitenbaby is een baby die dagelijks langere tijd buiten komt. De baby is buiten op zijn gemak, voelt het ritme van de dag en de seizoenen. De baby krijgt hier zelfvertrouwen door, groeit op met de natuur, bouwt meer weerstand op en heeft minder last van prikkels. De baby doet nieuwe ervaringen op, slaapt beter, ontwikkelt zich motorisch en ervaart welbevinden.
Leuke en leerzame reacties van deelnemers
Een halfjaar na het practicum namen we contact op met de deelnemers. We waren nieuwsgierig: hadden ze hun opgedane inzichten toegepast in de praktijk? Hier kwamen ontzettend veel leuke en leerzame reacties uit voort die we graag met anderen delen.
Zo vertelde iemand: ‘We hebben 96 stoeptegels uit de tuin gehaald en vervangen door gras. 2 andere tegels hebben we vervangen door kruidenplantjes, zodat de baby’s al hun zintuigen kunnen gebruiken. Ook hebben we aardbeienplantjes, een bessenstruik en een vlinderstruik in de tuin gepland. En we hebben regen- en skipakken aangeschaft om met elk type weer tóch naar buiten te kunnen.’
Een andere deelnemer vertelde dat professionals ineens duidelijk het verschil gingen zien bij kinderen die vaker naar buiten gaan. Weer een ander sprak over het creëren van bewustzijn bij professionals; dat ze nu beter beseften hoe vaak ze eigenlijk naar buiten gaan en welke voordelen dit voor de kinderen heeft. Een andere deelnemer zei dat vaker naar buiten gaan een pedagogisch jaardoel voor een babygroep was geworden.
En dit soort verhalen bleven binnenkomen. ‘We zijn al heel druk bezig geweest met het aanschaffen van buitenpakken,’ zei iemand. ‘We kijken nu altijd goed op welke momenten we naar buiten kunnen, met een klein groepje of met de hele groep.’ Een ander vertelde dat professionals nu bewuster naar de buitenruimtes kijken en dat ze ook bij minder goed weer met de juiste kleding toch met de kinderen naar buiten gaan.
Daarnaast was er een deelnemer die sprak over prikkels; professionals proberen kinderen die snel overprikkeld raken nu vaker buiten voeding te geven. En als er geld beschikbaar komt, willen ze graag de tuin aanpakken met bijvoorbeeld meer kruidenstruiken, zoals rozemarijn of lavendel. Weer een ander vatte het zo samen: ‘Je ziet dat kinderen echt opbloeien nu ze meer buiten zijn.’
Van al deze reacties werden wij natuurlijk weer enthousiast. We besloten een van de deelnemers wat meer vragen te stellen, om een nog scherper beeld te krijgen.
Praktische tips uit Purmerend
Kelly van Os is pedagogisch beleidsmedewerker bij Kinderopvang Purmerend. Ze deelt met ons hoe ze de inzichten uit het pedagogisch practicum heeft vertaald naar de dagelijkse praktijk.
Hoe kwam je tot het besluit om deel te nemen aan het practicum?
Kelly: ‘Ik vind het heel belangrijk dat kinderen voldoende buiten komen. Vooral baby’s zijn wat dat betreft een uitdaging. Een collega zag de aankondiging van het practicum en stuurde die meteen door. Ik dacht: hier moet ik bij zijn.’
Wat is je het meest bijgebleven?
‘Dat professionals buiten geneigd zijn om heel veel verschillende dingen aan te bieden, om het ook daar voor kinderen zo rijk mogelijk te maken, terwijl het juist in het simpele zit. Laat die fietsjes maar eens in de schuur staan en pak gewoon een bak met bladeren. En laat het vanuit het kind komen. Ook besefte ik door het practicum dat je niet per se een groene tuin hoeft te hebben. Je bereikt al heel veel door een paar tegels eruit te wippen en daar gras in te zaaien. De natuurbeleving begint sowieso klein, al bij een baby die naar boven kijkt en blaadjes ziet. De artikelen die na afloop van het practicum werden gedeeld, vond ik ook heel waardevol. Die heb ik doorgestuurd naar onze professionals die het zogeheten babycafé hebben bijgewoond; dat is een bijeenkomst voor onze babyprofessionals waarin steeds een ander thema centraal staat.’
Heb je verder nog iets met de inzichten gedaan?
‘Ja, samen met een collega heb ik een kennissessie georganiseerd voor onze babyspecialisten. Die sessie noemden we ook echt De Buitenbaby, waarbij we de informatie uit het practicum hebben gedeeld binnen onze organisatie. Daarnaast kijken we nu op een andere manier naar wat er mogelijk is. We weten inmiddels dat je een natuurbeleving op alle locaties kunt aanbieden. En we hebben als beleidsmedewerkers concreet gemaakt dat we buitenspelen moeten prioriteren. Het onderwerp hoeft dus niet onderaan een lijstje te staan.’
Zijn er verder nog concrete veranderingen?
‘We hebben recent een nieuwe locatie geopend, waarbij we meteen groen hebben aangebracht. Hegjes in plaats van hekken, wilgentakken, perkjes, bomen. Op een andere locatie gaan we de tuinen opnieuw inrichten. Daarbij kijken we welke natuurelementen we kunnen toevoegen. Als geheel zien we dit als een meerjarenplan. We doen alles stap voor stap.’
Wat zou je andere organisaties willen meegeven?
‘Verdiep je erin, zou ik zeggen. Dan merk je vanzelf dat de zorg voor kinderen buiten heel anders is dan binnen. En dat hun ontwikkeling op een andere manier wordt geprikkeld. Tegen professionals zou ik zeggen: als je met de kinderen buiten bent, probeer ze dat dan ook echt te laten ervaren. Geef ze dat blaadje of stokje aan, laat ze de modder voelen. Dan bied je pas echt die natuurbeleving.’
