Kinderen gaan vaak pas spelen als de omstandigheden daartoe aanzetten. Wat kun je doen om dat voor elkaar te krijgen? Pedagoog Margreet Venema geeft tips.
Margreet Venema is pedagoog bij kinderopvang Kober, een van de grootste kinderopvangorganisaties van West-Brabant. ‘Vooral de laatste jaren ben ik mij gaan focussen op het overdragen van kennis,’ vertelt Margreet. ‘Hoe meer je weet, hoe bewuster je naar kinderen kijkt, is mijn ervaring.’
Niet gek dus dat Margreet deelneemt aan het ontwikkelteam van Expertisecentrum Kinderopvang. ‘Bij het Expertisecentrum kunnen we samenkomen om elkaar te inspireren. Eigenlijk is de hele kinderopvang met dezelfde onderwerpen bezig. Daarom is het goed om onze krachten te bundelen.’
Margreet heeft meegewerkt aan het webinar over spel en spelbegeleiding. ‘We hebben het vooral over spelontwikkeling, spelfases en speelschema’s. Kennis over deze onderwerpen is namelijk essentieel.’ Dit interview is alvast een voorproefje.
Hoe kan de inrichting van een kinderopvang bijdragen aan spel?
Margreet: ‘De ruimte is heel bepalend. Het is niet zo simpel dat je speelgoed kunt klaarzetten en dat kinderen daar vanzelf mee aan de slag gaan. Tuurlijk, dat gebeurt weleens, maar het is beter om hier goed over na te denken. Wat is de leeftijd van de kinderen? In welke fase van hun ontwikkeling zitten ze? En welke materialen kunnen ze daar goed bij gebruiken? Wij hebben bij Kober een lijst gemaakt met alle ontwikkelingsbieden en de materialen die daarbij passen. Als je bijvoorbeeld wil dat kinderen leren gooien, dan heb je ballen nodig, of pittenzakken. Hoop je rollenspel te zien, dan hoort er verkleedkleding aanwezig te zijn.’
Is het verstandig om al die spullen al klaar te zetten?
‘Ja, als het er maar aantrekkelijk uitziet. Of het nu een keukentje is, een bouwhoek of een leeshoek, zorg ervoor dat alles speelklaar staat wanneer de kinderen binnenkomen. Zo worden ze bijvoorbeeld vanzelf uitgedaagd door al die potjes en kopjes en etenswaren die in dat keukentje staan uitgestald. In die bouwhoek is vooral ruimte nodig, zodat ze de mogelijkheid hebben om met spullen te sjouwen. Een creatieve hoek mag juist weer iets kleiner zijn, compacter. Maar dan zijn er weer spullen nodig die inspireren. Zodat een kind vanzelf gaat combineren. Die zelfstandigheid is cruciaal. Dat kinderen alles zelf kunnen pakken.’
Hoeft de professional zich er dan niet mee te bemoeien?
‘Als je elke tien minuten het spel onderbreekt en zegt: kom, we gaan een boekje lezen, dan raken kinderen nooit in een flow. Er is dus echt vrije tijd vereist. Maar vooral de jongste kinderen hebben natuurlijk wel begeleiding nodig. Dus wees beschikbaar, als professional. En kijk goed. Ga bijvoorbeeld wat lager zitten, op ooghoogte van de kinderen, zodat je beter kunt beoordelen of kinderen in het spel opgaan. Ook kun je het spel verrijken door vragen te stellen, of door extra materialen aan te bieden. Maar ga er niet meteen op af.’
Je pleit ervoor dat collega’s hierin de taken verdelen.
‘Ja, want vaak zijn professionals met z’n tweeën of drieën. Dan kun je de kinderen opsplitsen. De ene groep gaat naar buiten, de andere blijft binnen. Bij een kleinere groep is er meer overzicht en zijn er minder conflicten. Dat maakt de kans op aandachtig spelen groter.’
Niet elke professional zal hier de rust voor hebben.
‘De meeste professionals vinden spel het leukste onderdeel van hun vak, als ze er de tijd voor nemen. Je ziet en hoort kinderen stappen maken in hun ontwikkeling. Ze herhalen woorden die jij in de kring hebt behandeld. Je ziet ze handelingen uitvoeren die jij de dag daarvoor zelf hebt voorgesteld. Daar krijg je een zeer voldaan gevoel van. Dus neem er dan ook de tijd voor.’
Waarom is groepsmanagement een belangrijk begrip?
‘Groepsmanagement staat voor de manier waarop je een groep begeleidt, gedurende de dag. Wat je allemaal op de planning hebt staan, en welke rol jij en je collega daarin hebben. Bereid je grondig voor, is bijvoorbeeld een onderdeel. En leer het ritme van de dag goed kennen. Sommige kinderen komen half acht al binnen, terwijl de groep meestal pas rond negen uur aan tafel of in de kring gaat zitten. Nou, dan heb je daartussen ook nog kansen om aan spelbegeleiding te doen. Dan kan je collega de kinderen en ouders ontvangen. Dat is het dus vooral: afstemmen wie wat doet. Hoe beter het groepsmanagement, hoe aandachtiger de kinderen kunnen spelen.’